Czy style więzi wykształcone w dzieciństwie mają wpływ na satysfakcję ze związku w dorosłości i dobór partnerów?
Źródłem zdolności interpersonalnych są doświadczenia z dzieciństwa, które są uzależnione od stosunków z rodzicami bądź opiekunami. To właśnie kontakt z osobami najbliższymi (rodzicami lub opiekunami) w tym okresie kształtuje umiejętności do nawiązywania i utrzymywania prawidłowych więzi z drugim człowiekiem. Już za chwilę dowiesz się, jaki styl reprezentujesz i co to oznacza dla Twojego związku. Wiedza ta może w znaczący sposób przyczynić się do polepszenia satysfakcji w Twojej relacji i przede wszystkim pomóc zrozumieć, dlaczego czasem postępujesz tak, a nie inaczej.
Na początek trochę historii…
Podział na style przywiązania wywodzi się z psychologicznej teorii więzi, którą zapoczątkował John Bowlby – brytyjski lekarz i psychoanalityk, podczas obserwacji dzieci oraz ich opiekunów. W zależności od relacji, jaka ich łączyła, wyróżniono trzy style: bezpieczny, lękowy oraz unikający. Kluczowym elementem dla powstawania określonego stylu jest dostępność rodzica oraz tego, w jaki sposób reaguje na potrzeby dziecka. Wykształcony styl może powracać w bliskich relacjach romantycznych w dorosłym życiu i wpływać znacząco na ich jakość.
Styl bezpieczny
Styl bezpieczny opiera się na poczuciu bezpieczeństwa. Jeśli rodzic dostępny jest dla dziecka i zawsze reaguje np. na jego płacz, wtedy dziecko kształtuje w sobie poczucie bezpieczeństwa. Dzięki temu ufa matce, czuje się bezpieczne i ma pewność, że matka zawsze będzie odpowiadać na jego potrzeby. A jak to się przekłada w życiu dorosłym?
Osoby o stylu bezpiecznym mają elastyczne spojrzenie na związek. Nie martwią się zbytnio o to, że mogą stracić czyjeś uczucie, a co więcej nie poddają się zagrażającym myślom związanym z ich związkiem. Oznacza to, że nie muszą wykonywać żadnego wysiłku, aby tłumić myśli związane ze stratą, rozstaniem, czy zagrożeniem. Podczas kłótni będą dążyć do kompromisu. Nie boją się krytyki. Są więc w stanie przemyśleć na chłodno swoje postępowanie i w razie potrzeby zmienić swoje zachowania, czy też poglądy. Skutecznie komunikują się z partnerem. Nie boją się zaangażowania ani zależności. Nie bawią się w gierki, nie udają i nie manipulują drugą osobą. Bliskość nie sprawia im większego problemu, dobrze się z nią czują i potrafią szukać jej również u ukochanej osoby. Zazwyczaj zakładają, że ich partner ma dobre intencje, więc szybko wybaczają, nawet jeśli zostaną zranieni. Partnera traktują z miłością i szacunkiem. Na wczesnym etapie mają potrzebę przedstawienia partnera rodzinie i przyjaciołom. Wierzą, że potrafią zmienić swój związek na lepsze, dzięki pozytywnym przekonaniom na własny i innych temat. Czy to oznacza, że osoby reprezentujące bezpieczny styl zawsze są uśmiechnięte, najbardziej lubiane i towarzyskie? Oczywiście, że nie. Osoby te nie wyróżniają się na tle innych stylów ani cechami zewnętrznymi, ani cechami osobowości. Pasują często do bardzo różnorodnych osobowości. Mogą być introwertykami bardzo nielubiącymi nawiązywania nowych relacji lub ekstrawertykami, którzy znają połowę miasta. To, ile osób znamy lub poznajemy, nie ma wpływu na to, jakiej jakości i długości będą to relacje.
Styl lękowy
Ponownie wracamy do okresu wczesnego dzieciństwa. Dziecko o stylu lękowym jest rozchwiane emocjonalnie. Co to oznacza? Raz czuje się kochane przez rodziców, a raz zupełnie niepotrzebne. Takie zachowania wynikają z braku pewności dziecka, że matka będzie pomocna i zareaguje na jego potrzeby, przez co stale będzie upewniało się, czy jest obecna. Stylu lękowym towarzyszy silny lęk przed rozstaniem. Przejdźmy zatem do dorosłości…
U osób o lękowym stylu przywiązania system ten jest wyjątkowo wrażliwy. Mają one predyspozycje do wyczuwania wszelkich zagrożeń związanych z ich związkiem. Najmniejszy znak stanowiący o tym, że coś może być nie tak, potrafi uruchomić lawinę myśli prowadząc do odczuwania niepokoju. Są bardzo czujne na zmiany emocjonalne innych ludzi, co związane jest z równie szybkim wyciąganiem pochopnych wniosków. Kiedy system przywiązania się aktywuje, dochodzi do uruchomienia strategii aktywujących, które mają na celu odzyskanie bliskości partnera. Strategie aktywujące to myśli i odczucia takie jak:
– Zauważanie jedynie pozytywnych cech partnera, stawianie go na pierwszym miejscu i umniejszanie własnej wartości,
– Przekonanie, że to jedyna szansa na miłość,
– “Jakie są szanse na to, że znajdę kogoś takiego jak on/ona?”,
– “Mogą minąć lata, zanim poznam kogoś nowego, zawsze będę sam/sama”,
– “Jeśli mnie zostawi, zmieni się we wspaniałego partnera dla kogoś innego”.
Życie w takim chronicznym pobudzeniu jest bardzo trudne. Takim osobom niestety nie łatwo jest znaleźć szczęście w związku. W sytuacji niepewności osoba lękowa potrzebuje, chociaż minimalnego zapewnienia, że wszystko jest w porządku. Inaczej negatywne myśli narastają i coraz trudniej jest uspokoić system przywiązania. Osoby te w sytuacji zagrożenia uruchamiają zachowania protestacyjne. Należą do nich takie czynności jak: dzwonienie, pisanie i wyczekiwanie na telefon partnera, kręcenie się wokół jego miejsca w pracy w nadziei na spotkanie. Wszystko po to, aby ponownie nawiązać kontakt. Do zachowań protestacyjnych należy również wycofywanie się i prowadzenie „rachunków”, czyli siedzenie w ciszy, udawanie, że jest się zajętym czymś innym, odwracanie się plecami i ignorowanie partnera lub zwracanie uwagi na to, ile czasu zajęło drugiej osobie odpisanie na wiadomość, czy oddzwonienie. Oczekiwanie, aż druga osoba pierwsza wyciągnie rękę na zgodę i udawany brak zainteresowania, dopóki to nie nastąpi. “Jeśli ona nie odbiera moich telefonów to ja się jej nie nagram”- Znasz to? Mogą również wystąpić wrogie zachowania takie jak wywracanie oczami podczas rozmowy, odwracanie wzroku, wychodzenie z pokoju w połowie zdania partnera. Zachowania protestacyjne to również grożenie odejściem, które ma na celu wymuszenie na partnerze, aby nas przed tym powstrzymał. Są to też próby wywołania zazdrości (umawianie się z ex, opowiadanie o tym kto nas podrywał i w jaki sposób). Wszystkie te działania mają na celu ponowne nawiązanie kontaktu z ukochaną osobą i zwrócenie na siebie jego uwagi. Takie zachowania mogą oczywiście zaszkodzić związkowi.
Styl unikający
Styl unikający kształtuje się w dziecku w momencie, gdy rodzic jest dla niego niedostępny i kara je za próby nawiązania bliskiego kontaktu, przez co u dziecka pojawia się poczucie odrzucenia i silny strach przed matką. Osoby o unikającym stylu przywiązania często są postrzegane jako samotni wędrowcy, samowystarczalni i niezależni. Trzymanie ludzi na dystans jest tutaj kluczowe. Unikające osoby mogą uważać potrzeby bliskości za słabość i patrzeć na osoby o innych stylach, jak na więźniów zależnych od innych. Będą mieć skłonność do tłumienia emocji. Swoich partnerów będą postrzegać jako osoby o zbyt wygórowanych potrzebach. Nawet będąc w związku, będą odczuwać głęboką samotność. Wiąże się to z brakiem akceptacji partnera. Poczuciem, że zostało się złapanym w pułapkę lub uporczywym wspomnieniem czasów, gdy było się singlem. Osoby o unikającym stylu przywiązania będą używać strategii dezaktywacyjnych, które mają na celu tłumienie poczucia bliskości. Należą do nich myśli i zachowania takie jak:
– “Nie jestem gotowy na to, aby się zaangażować”, jednocześnie pozostając w związku pomimo wszystko
– Skupianie się nawet na drobnych niedoskonałościach partnera: jego ubiorze; sposobie, w jaki się wypowiada, porusza itp.
– Wspominanie poprzednich związków,
– Flirtowanie z innymi osobami,
– Nie mówienie „kocham Cię”, jednocześnie pokazywanie swoich uczuć czynami,
– Gdy wszystko zaczyna iść dobrze, wycofywanie się np. niedzwonienie przez kilka dni po udanej randce,
– Tworzenie relacji z osobami, z którymi związek w przyszłości jest niemożliwy,
– Wyłączanie się, gdy partner przemawia,
– Posiadanie własnych tajemnic, unikanie kontaktu fizycznego np. chodzenie kilka kroków przed partnerem, niechęć do seksu, aby zachować poczucie niezależności.
Jest to więc walka, którą taka osoba toczy, aby tłumić skutecznie swoje pragnienie bliskości. Zarówno osoba o stylu unikającym jak i jej partner mogą być w swoim związku nieszczęśliwi, co przekłada się na znaczne zmniejszenie jakości życia.
Styl, jaki wykształcimy w dzieciństwie, może utrzymywać się przez całe nasze życie. Każdy z trzech stylów charakteryzuje się innymi zachowaniami w romantycznych relacjach. Styl określa nasz stosunek do bliskości i sposobów, w jaki się komunikujemy z drugą osobą. Osoby reprezentujące dany styl będą mieć również inne oczekiwania względem partnera i ich relacji. Sposób rozwiązywania konfliktów, komunikowania swoich pragnień i potrzeb również będzie się różnić.
Style więzi a satysfakcja w związku
Już wiesz, jaki jest Twój styl przywiązania? Jesteś bezpieczny, lękowy a może unikający? Jeśli tak to przejdźmy teraz do przedstawienia zależności pomiędzy stylami więzi a satysfakcją ze związku. Uspokajamy! 😊 Reprezentując każdy ze stylów można mieć satysfakcjonujący związek. Osoby o stylu bezpiecznym łatwiej jednak będą tę satysfakcję osiągać. I to właśnie takie związki mają największą szansę powodzenia. Jeśli chociaż jeden z partnerów reprezentuje bezpieczny styl przywiązania – relacja ta będzie bazowała na bliskości i szczerości. Pamiętaj, że nad stylem można pracować, a nawet zmienić go na inny! Nie przejmuj się więc jeśli zauważyłeś, że najbliżej Ci do stylu lękowego czy unikającego. Możliwe to jest dzięki pracy nad naszymi schematami, poznaniu i zrozumieniu specyfiki swojego stylu, a także rozmowa z partnerem na ten temat. Sama wiedza skąd biorą się te mechanizmy, skutecznie zmniejsza lęk obojga partnerów.
Jakie style się przyciągają?
Kiedy potrzeby bliskości dwóch osób wzajemnie się wykluczają, wówczas relacja ta może być mało satysfakcjonująca. Osoba o stylu unikającym może czuć się przytłoczona ilością bliskości osoby lękowej. Żadne z nich nie będzie czuło się w takiej relacji dobrze. Partner lękowy może być w tym wypadku zmuszony do pójścia na pewne ustępstwa. Związek lękowo-unikający jest więc dużym wyzwaniem.
A jak bliskość wpływa na nasze zdrowie?
Potrzeba bliskości ważna jest nie tylko u dzieci. Przywiązanie z innymi ludźmi jest bardzo istotne na każdym etapie naszego życia i prowadzi do fizjologicznej jedności z daną osobą. Jest to siła, która niesie ze sobą wiele korzyści. Partner może regulować nasze ciśnienie krwi, tętno, oddech i poziom hormonów. Więź z inną osobą znacząco wpływa na nasze samopoczucie zarówno psychiczne jak i fizyczne.